Kalmukistan

Türkistan Milli Devleti

Tuva (Hem-Beldiri) Cumhuriyeti

(d.1838 - ö.1917)

Dünya Savaşında savaşmak üzere yahudi birlikleri kuruldu.

1917 yılında Şirketi Hayriye Tekaüt Sandığı kuruldu.

Doğum: 15 Nisan 1858, Épinal, Fransa Ölüm tarihi ve yeri: 15 Kasım 1917, Paris, Fransa

Müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla Darül-elhan açıldı.

3 Ocak 1917 tarihinde Ardahan Arap Camii'nde 373 Müslüman-Türk, Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı.

Rafa Muharebesi. Britanya Osmanlı İmparatorluğu'nu Sina'dan çıkarttı.

Alman Dışişleri Bakanı Arthur Zimmermann, Meksika büyükelçisine bir telgraf yollayıp savaşta yanlarında yer almaları karşılığı Birleşik Devletler toprağı vadetti.

ABD, Almanya ile diplomatik ilişkilerini kesti.

I. Dünya Savaşı, Kudüs Muharebesinde Osmanlı Ordusunun İtilaf Kuvvetleri karşısında yenilmesi sonucunda, Kudüs İngilizler tarafından işgal edildi.
1517'de başlayan Türk Egemenliği, 400 sene sonra sona erdi.

Rumi takvim ile Gregorien takvimi arasındaki onüç günlük fark düzeltildi.

İkinci Kut Muharebesi sonucunda İngilizler şehri tekrar ele geçirdi.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 7 Mart 333 (7 Mart 1917) tarihinde 2nci Ordu Kumandanlığı'na tayin buyrulmuştur.

Ordu komutanı izinle İstanbul'a gidince Mustafa Kemal, II. Ordu Komutanlığı'na atandı. O, ordu komutanı olurken kurmay başkanı da Albay İsmet idi. İsmet Bey'le Hareket Ordusu günlerinden beri tanışıyorlardı. Burada yakın işbirliği dönemi başladı.

Kazakların ve Kırgızların Alaş Orda Hükûmeti.

1905 yılında Mustafa Çokay tarafından organize edilip "Hepimiz Alaş'ın oğullarıyız!" başlığı altında Taşkentte yapılan Türkistan Müslümanları Kongresi nde, soylu ailelerden gelen Kazak ve Kırgız önderler Alaş adı altında birleşmiştir. Bu harekâta Kazak ve Kırgız entelektüelleri de katılmıştır.

Şubat 1917 İhtilali ile Rusya'da Çarlık rejiminin çökmesi Türkistan halkları tarafından sevinçle karşılandı. Aydınların millî devlet arayışlarının da önünü açtı. Böylece Türkistan'da 1917'nin sonlarında Alaş Orda ve Türkistan Muhtariyet hükümetleri ortaya çıktı.

Alaş Orda, 1917 Sovyet Rus Devrimi'ni takip eden günlerde çekirdek kadrosunu Kazak gazetesi etrafında toplanan Kazak aydınlarının oluşturduğu milli bir hareket ve bu hareketin kurduğu milli muhtar bir hükümettir.

Alaş Orda 1905 yılında Alaş Harekatı ile ortaya çıkmış ve 1912 yılında kurulan siyasi Alaş Partisi ile güçlenmiştir. Bu parti siyasi faaliyetlerini 1928 yılında bırakmış olsa da fiilen 1937 yılına kadar var olmuştur. Alaş Orda en sonunda Türkistan Komünist Partisi nin milliyetçi siyasetçilerinden oluşan bir grup olarak kalmış ve sonra ortadan kaybolmuştur.

İngilizler Bağdat'ı ele geçirdi.

İngiliz uçakları, İstanbul'u bombaladı.

Tarihte Cilovluk katliamı olarak anılan Güney Azerbaycan'daki soykırımda, Ermeni ve Nasturiler, 300 bin Azerbaycanlıyı katletti. Mart 1917'de başlayan ve tam 159 gün devam eden bu katliam, bugüne kadar çok aydınlatılamadı.

Birinci Dünya Savaşı başlarında Ruslar tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na karşı kışkırtılan ve Hakkâri yöresinde Marşimon adlı şahsın önderliğinde isyan başlatan Nasturiler, yenilgiye uğradıktan sonra, bölge halkının kendilerinden intikam alacağı korkusuyla, Rusya işgali altında olan Azerbaycan (özellikle İran Azerbaycan'ı) bölgesine göç etti. İran'ın kuzeybatısına yerleşen Cilovlar, aslında Nasturilerin bir koluydu.

Birinci Dünya Savaşı'na kadar şimdiki Türkiye'nin Hakkâri bölgesinde yaşayan Nasturiler, İran Azerbaycanlıları tarafından "Cilov" olarak adlandırıyor. Bu adlandırmanın sebebi ise onların Hakkâri bölgesindeki Cilov dağlarında (Türkçe Cilo) yaşamalarıydı. Nasturilerin Ermenilerle birlikte gerçekleştirdiği soykırım da Cilovluk katliamı olarak biliniyor.

Rusya'da Bolşevik ihtilâli başladı. Rusya İç Savaşında, 1917-1921 yılları arasında 6.000.000 ölüm meydana geldi.

Rusya: Çar II. Nikola tahtından feragat etti. Yerine geçici hükümet kuruldu.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 19 Mart 333 (19 Mart 1917) tarihinde muharebat-ı vakıadaki hidemat-ı hasanesinden dolayı tebdilen İkinci Rütbeden Osmani Nişanı ita kılınmıştır.
Kafkasya Cephesi'ndeki üstün başarıları. Gümüşten ikinci Rütbe'den Osmanlı Nişanı, Atatürk'e Kafkas Cephesi Muharebelerinde gösterdiği üstün başarılarından dolayı 1 Şubat 1916 tarihinde V. Mehmet Reşat tarafından verilmiştir. Çift kılıçlı yeşil mineli ve yedi köşeli yıldız şeklindedir. Ortadaki kırmızı mine üzerinde altından "El müstenit bitevfikat el-rabbaniye Abdülaziz Han Melik-ül Devlet-ül Osmaniye" yazısı bulunmaktadır. Yazının altında hilal motifi vardır. Yedi köşeli yıldızın uçları topuzludur. Kılıçlı şemsenin göbeği aynı işlemeli olup, yedi şualı sekiz şubeden (köşe) yapılmıştır.

Birinci Gazze Muharabesi. İngilizler'in saldırısı sonucu şehir düştü.

ABD, Virgin Adaları'nın bir bölümünü Danimarka'dan 25 milyon ABD doları karşılığında satın aldı…

ABD fiilen I.Dünya Savaşı'na girdi. 6 Nisan 1917 tarihinde ABD, Almanya'ya savaş ilan etti ve Birinci Dünya Savaşı'na müttefiklerin yanında girdiğini açıkladı.

Bolşevik lider Vladimir Ilyich Lenin, sürgünde bulunduğu İsviçre'den Rusya'ya döndü ve Sosyalist Devrim'in başlatılması çağrısında bulundu.

İkinci Gazze Muharebesi. Osmanlı sınırı İngiliz saldırılarına direndi.

İngiltere ve Fransa, Sykes-Picot Antlaşmasına razı etmek için; St.Jean de Morien Antlaşması ile İtalya'ya İskenderun, Hayfa, Akka'da taviz verdi.
İtalya, İzmir, Antalya, Adana arasını da istemekteydi.

Osmanlı Devleti ile ABD arasında ki diplomatik ilişkiler kesildi.

İtilaf Devletleri Selanik Cephesine saldırdı.

Yunanistan'da, Kral I.Constantine, tahtından feragat etti.

6 Mart 1913'te babasının ardından tahta çıktı. Alman imparatoru II. Wilhelm'in eniştesi olduğu için, I. Dünya Savaşı patlak verince Başbakan Elefterios Venizelos'un İtilaf Devletleri'ni desteklemesine karşın Yunanistan'ı tarafsız tutmaya çalıştı.

İtilaf Devletleri'nin Selanik'i işgal etmesi (Ekim 1915), Venizelos'un İtilaf yanlısı ayrı bir hükümet kurması (Ekim 1916) ve İtilaf Devletleri'nin tahttan çekilmesi yönündeki baskıları sonucunda 12 Haziran 1917'de tahtı ikinci oğlu Aleksandros'a bırakmak zorunda kaldı, ama taht üzerindeki hakkından vazgeçmedi. Aleksandros'un ani ölümü ve Venizelos'un iktidardan düşmesinin ardından (1920) yapılan plebisitle yeniden tahta çıktı.

Venizelos'un Türk düşmanı siyasetini sürdürerek Yunanistan için felaketle sonuçlanan Anadolu serüvenine girişti. Türklerle yapılan savaşın kaybedilmesinden sonra çıkan askeri bir ayaklanma sonucunda 27 Eylül 1922'de tahtı büyük oğlu II. Georgios'a bıraktı.

24 Haziran 1917 tarihinde Halep'te, Enver Paşa'nın başkanlığında Osmanlı ve alman komutanlarının katılmasıyla (M.Kemal Paşa dahil) yapılan toplantıda, General Falkenhein'ın komutanlığında "Yıldırım Ordular Grubu" kurulması kararlaştırıldı.

Savaşın ikinci yılında Bağdat Cephesi'nin düşmesi, Alman ekonomisinin sekteye uğramasına neden olabilecek bir sonuç doğurdu. Çünkü Ortadoğu coğrafyasında petrolün en yoğun olduğu yer Irak bölgesi idi.

Bağdat'ı geri almak amacıyla Irak Cephesi'nde teşkili düşünülen Yıldırım Ordular Gurubu, daha sonra bir strateji değişikliğine gidilerek Filistin cephesine kaydırılmış ve Alman Generallerinden Falkenhein bu ordular gurubunun komutanlığına atanmıştır. 25 Şubat 1918'de Başkomutan Vekili Enver Paşa, Mareşal Falkenhayn'ı görevden alarak yerine Çanakkale Cephesi eski Komutanı Mareşal Liman von Sanders'i atar.

Mustafa Kemal Paşa, Liman Von Sanders'in İstanbul'a çağrılmasının ardından, yani Mondros Mütarekesinin imzalandığı gün, 31 EKim 1918 tarihinde Yıldırım Orduları Grup komutanlığına tayin edildi. Kasım 1918 tarihinde grub lağvedildi.

Grup 4., 7., ve 8. Ordulardan oluşmaktadır. Taberiye Gölü ile Lut Gölü'nü birbirine bağlayan Şeria Nehri'nin batı tarafında 7. ve 8. Ordular; doğu tarafında ise 4. Ordu ile Medine'yi savunan kuvvetler bulunmaktadır.

8. Ordu komutanı, Çanakkale'yi 18 Mart 1915'te savunan Cevat (Çobanlı) Paşa'dır. Ordu Türk cephe hattının sağında, ordu Karargâhı da Tul Kerem'de bulunmaktadır. Albay Refet (Bele) Bey komutasında 22. Kolordu (7. ve 20. Tümen) ile karargâhı da Azzun'da olan Albay von Oppen komutasında Sol Kanat Grubu'ndan (16. ve 19. Tümen ve Alman Asya Kolu) oluşmaktadır.

Karargâhı Nablus'ta olan 7. Ordu'nun komutanı ise Tuğgeneral Mustafa Kemal Paşa'dır. Ordu, Albay İsmet (İnönü) komutasında 3. Kolordu (1. ve 11. Tümen) ve Tuğgeneral Ali Fuat (Cebesoy) komutasında 20. Kolordu'dan (26. ve 53. Tümen) oluşmaktadır.

Grubun üçüncü ordusu ise General (Mersinli) Cemal Paşa komutasındaki 4. Ordu'dur. Ordu birlikleri Albay Ali Fuat (Erden) komutasında 8. Kolordu (48. ve Mürettep Piyade Tümenleri), ile Albay Esat komutasında Şeria Grubu (24. Piyade ve 3. Süvari Tümenleri) ve Albay Şevket komutasında 2. Kolordu'dan (62.Tümen, Şam, Havran, Maan Komutanlıkları) oluşmaktadır.

NASIRA BASKINI
Nablus Meydan Muharebesi'nden sonra 20 Eylül 1918 sabahı Yıldırım Ordular Grubu'nun karargâhının bulunduğu Nasıra'ya baskın yapılır. Amaç grup karargâhını komutanı Liman Paşa ile birlikte esir veya tahrip etmektir.

Mareşal Liman Paşa ve karargâhı esir alınamamıştır. Ama karargâh dağıtıldı, orduyu yönetme kabiliyetini iyice kaybetti.

Ne ilginçtir ki, İngiliz tarihi bu başarısız baskını eleştirirken Selahattin Eyyubi'nin Nasıra'dan 11 mil uzaktaki Hittin'de Kudüs Kralını esir alınışı hatırlatılarak -ki arzu edilen de bu olsa gerek- baskında mutlak bir başarının kaçırıldığını yazacaktır.

Amerikan birlikleri Fransa'ya çıkartma yaptı.

Yunanistan, İtilaf Devletleri'ne katıldı.

Yunanistan Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 5 Temmuz 333 (5 Temmuz 1917) tarihinde 7nci Ordu (Halep Yıldırım Orduları Grubu) Kumandanlığı'na tayin buyrulmuştur.

Arabistanlı Lawrence, Arap isyancılarla Akabe kentine saldırdı. Lawrence Ürdün Limanı'nı ele geçirdi.

Kurulacak Yugoslavya krallığı için Korfu deklarasyonu hazırlandı.

Sina ve Filistin Cepheleri düştü.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: Alman İmparatorluğu, 2. Sınıf Demir Haç
I. Dünya Savaşı'ndaki üstün başarıları. İkinci rütbeden Demir Salip Nişanı, Atatürk'e 9 Eylül 1917 yılında Alman Hükümeti tarafından verilmiştir. Üzerinde taç kabartması, ortada "W" harfi ve harfin altında 1914 tarihi yazılıdır.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 23 Eylül 333 (23 Eylül 1917) tarihinde Muharebe Altın İmtiyaz Madalyası ile taltif buyrulmuştur.
Kafkasya Cephesi'ndeki üstün başarıları. 1300 (1884) tarihli Muharebe Altın İmtiyaz Madalyası, 23 Eylül 1917'de padişah V. Mehmet Reşat tarafından Atatürk'e verilmiştir. Madalyanın ön yüzünde Padişah II. Abdülhamit'in saltanat arması, arka tarafında ise "Devlet-i Aliyye-i Osmaniye uğrunda fevkalade sadakat ve secaat ibraz edenlere mahsus madalyadır" yazılıdır. Genişliği 3.5 cm. olan yeşil-kırmızı bir şeritle göğüse takılmaktadır. Şerit üzerindeki plakada 1332 (1916) senesi eski yazıyla yazılmıştır. Çift kılıç muharebeye ait olduğunu göstermektedir.

Irak'ta Ramadi Muharebesi.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 9 Teşrinievvel 333 (9 Ekim 1917) tarihinde becayişen 2nci Ordu Kumandanlığı'na tayin kılınmıştır.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 11 Teşrinievvel 333 (11 Ekim 1917) tarihinde bir ay müddetle İstanbul'a mezunen gitmişler ve rahatsızlıklarına mebni tedavi edilmek üzere üç ay mezuniyet verilmiştir.

Fransızlarca tutuklanan ve Alman gizli servisine bazı bilgiler verdiğini kabul eden Hollandalı dansçı Mata Hari (Margaretha Geertruida), askeri mahkemece yargılandıktan sonra, kurşuna dizildi.

Filistin'de Yahudilere yurt verilmesini öngören Balfour Deklerasyonu yayınlandı.

1917'de, İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, Filistin'de Yahudi halkları için bir vatan kurulması sözü verdi. Bu vaat, Siyonistlerin önderlerinden Lord Rothschild'e gönderilen mektupta yer alıyordu. Bu mektup Balfour Deklarasyonu olarak anılmaktadır.

İngiliz Hükümeti Balfour Deklerasyonu'nda Yahudilerin Filistin'de 'anavatan' kurma fikrini destekledi.

İtilaf devletleri, Versay'da yüksek bir savaş konseyi kurmayı kabul etti.

Büyük Ekim Devrimi: Çarlık rejimi yıkıldı, Lenin önderliğindeki Bolşevikler iktidarı ele geçirdi.
Rusya'da çar ailesi iktidardan uzaklaştırıldı. Yerine "İşçi köylü sovyetleri iktidarı" kuruldu.

Çad'ın Vadây bölgesinde, yerel halk arasında "Mezbahatü's-Sâtûr" veya "Mezbahatü Kub Kub" olarak bilinen Mezbahatü Rüheybe'de 400 âlim toplantıya çağırıldı. Ancak Çad'ın farklı bölgelerinden gelerek burada toplanan ulema, sabah namazının kılınması esnasında Frnasızlar tarafından yok edildi.

Kub Kub Katliamı'nın hemen ardından İslam'ın yayılmasında, Arap dilinin ve İslam kültürünün bölgede hükümran olmasında büyük bir role sahip olan Vadây Hâkimi Sultan Dûd Mürre ismiyle meşhur Muhammed Sâlih görevinden el çektirildi. Öldürülen âlimlerin, başları gövdesinden ayrılmış naaşları, Abeşe sınırları içerisinde yer alan vadi konumundaki Ümmü Kâmil'deki bir toplu mezara defnedildi.

Bu şehitlik, günümüzde halen varlığını muhafaza etmektedir.

1552'de Kazan Hanlığı'nın yıkılmasından sonra Başkurtlar Ruslara karşı birlikte ayaklanmış ancak 18. yüzyılın sonlarında Rus egemenliğine girmişlerdir. Rus İç Savaşı süresince Başkurt Ulusal Hareketi ortaya çıkmıştır. 28 Kasım 1917'dan 23 Mart 1919'a kadar, Beyaz Ordu ile Kızıl Ordu arasında kalmış kısa ömürlü bir Başkurdistan devleti söz konusudur. 23 Mart 1919'da Başkurdistan ÖSSC kurulmuştur.

Üçüncü Gazze Muharebesi. İngilizler, Osmanlı hatlarını yardı.

Finlandiya, Rusya'dan bağımsızlığını ilan etti.

Birleşik Devletler Avusturya-Macaristan'a savaş ilan etti.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 7 Teşrinisani 333 (7 Aralık 1917) tarihinde Karargâh-ı Umumi emrine alınarak sene-i meıkûre kânunuevvelinde mülga Veliaht-ı Saltanat refakatinde Almanya Karargah-ı Umumisi'ne azimet etmiş.

Mustafa Kemal, Kafkas Cephesi'ndeki başarılarından sonra 7. Ordu komutanı olarak atandı. Alman Generali Falkenhayn ile askerî konularda yaşadığı problemler nedeniyle bu görevden ayrılarak İstanbul'a döndü.

Veliaht Vahdettin ile Almanya'ya giderek cephede incelemelerde bulundu. Bu gezinin Mustafa Kemal'in hayatının akışında oldukça önemli bir yeri vardır. 22 gün süre ile geleceğin padişahı ile beraber olan Mustafa Kemal onu yakından tanımak ve bir dereceye kadar da yakınlık sağlamak imkânını bulmuştur. Ayrıca gezi sırasında savaşın genel gidişi hakkında bilgi edinmiş, seçkin Alman generalleri Hindenburg ve Ludendorf ile tanışmıştır. Aynı şekilde Vahdettin de Mustafa Kemal'in üstün kabiliyetini tanıma imkânını elde etmiştir.

Mustafa Kemal Almanya seyahatinden sonra 7. Ordu komutanlığına tekrar atandı ve Suriye'ye gitti.

1917'deki Rus Devrimi'nden sonra, 9 Aralık 1917-20 Şubat 1918 arasında üç ay süren Hokand Cumhuriyeti kezâ Ruslar tarafından ortadan kaldırıldı.

Yıldırım Orduları ilk sınavını 31 Ekim 1917 sabah saat 03.30'da yoğun topçu atışı ile başlayan III. Gazze Muharebeleri ile vermeye başladı.

Ağır bombardıman ve başlayan taarruzlar Türk birliklerine ağır kayıplar verdirdi. Allenby'nin yeni planı ve uyguladığı taktikler 7 Kasım 1917'de Gazze'nin düşmesi ile sonuçlandı. Gazze'den Türk kuvvetlerinin geri çekilişi esnasında müdafaanın yeterince yapılamaması ve Kudüs çevresinde yapılacak bir savunmanın Kudüs'e zarar verme endişesi üzerine şehir 9 Aralık 1917'de sulh ile İngilizlere teslim edildi.

Hıristiyanlar, 730 yıl sonra Kudüs'e dönmüş oldu.
09 Aralık 1917 tarihinde Kudüs Şehri İngilizlerin eline geçti ve İngiliz mandası haline gelerek Filistin'in başkenti oldu. 1948 tarihinde İsrail Devleti, Batı Kudüs'te kuruldu.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 16 Kânunuevvel 333 (16 Aralık 1917) tarihinde tebdilen Birinci Rütbe'den Kılıçlı Mecidi Nişanı ita kılınmıştır.
I. Dünya Savaşı'ndaki üstün başarıları. Gümüşten birinci Rütbe'den Kılıçlı Mecidi Nişanıdır. Atatürk'ün üstün başarıları nedeniyle 16 Aralık 1917 tarihinde verilmiştir. Çift kılıçlı nişan, beşer şualı yedi şubeden (köşe) ibarettir. Ortasında padişahın tuğrası yer almakta, etrafında kırmızı mineli fon üzerinde altın ile yazılmış "Gayret, Hamiyet, Sadakat" sözleri bulunmaktadır. Alt kısmında 1268 (1851) tarihi yazılıdır. Şua aralarında ay yıldız motifi ve nişanın asılma yerinde ona bağlı kırmızı mineli ay yıldız vardır. Şemsesi aynı modelde çift kılıçlıdır. Şua üzerlerinde ay yıldız motifleri bulunmaktadır.

Erzincan Mütarekesi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasında imzalanan ve Kafkas Cephesindeki savaşları sona erdiren antlaşma. Bu antlaşmaya Ermeniler uymayıp, Osmanlı aleyhinde katliamlara başladı.

Rusya Almanya ile ateşkes ilan etti.